O Laboratorio
Unha iniciativa transformadora que, de xeito colaborativo e multidisciplinar, traballa xunto ás comunidades locais por impulsar unha transición cara á sustentabilidade medioambiental e aumentar a resiliencia na xestión territorial dos montes do Barbanza.
O Laboratorio Ecosocial do Barbanza traballa para impulsar unha transición cara á sustentabilidade medioambiental e aumentar a resiliencia na xestión territorial dos montes do Barbanza. Actuando desde 2020 nesta rexión que sofre incendios forestais con frecuencia, o proxecto eríxese como un bastión na loita pola xestión sustentable, fundamentado en metodoloxías científicas sólidas e cun enfoque de colaboración e compromiso comunitario.
Tomando o traballo previo do Laboratorio Ecosocial do Barbanza dos últimos catro anos como punto de partida, a proposta do Laboratorio foi seleccionada pola convocatoria de axudas para o fomento da bioeconomía forestal da Fundación Biodiversidad del Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico (MITECO), recibendo un impulso de 2 millóns de euros para a xestión sustentable do territorio.
Forman parte do proxecto a Fundación RIA, a Plataforma pola Defensa do Monte, a Universidade de Santiago de Compostela (a través do CISPAC e os grupos de investigación Histagra e Uxafores), a Universidad Pablo de Olavide, o Concello de Rianxo e a Fundación Montescola.
A importancia do proxecto radica no seu potencial para cambiar o paradigma da xestión forestal no Barbanza, fomentando a biodiversidade, a economía circular e a creación de emprego verde.
Ao combinar ciencia, compromiso comunitario e unha visión de xestión sustentable do territorio, o Laboratorio aspira a ser o catalizador para unha transformación resiliente e sustentable na península do Barbanza.
As accións do proxecto buscan promover a diversificación de usos dos montes, recuperando áreas degradadas e potenciando a súa productividade para xerar valor engadido mediante a obtención e transformación de materias primas, contribuíndo así á prevención de incendios. Optimizarase a xestión, aproveitamento e transformación de recursos maderables e non maderables, fomentando a creación de valor, oportunidades de emprego e fortalecendo o vínculo entre sociedade e territorio mediante accións de formación, voluntariado e educación. Estes obxectivos organízanse ao redor de sete liñas de acción, que están coordinadas polas distintas entidades socias do proxecto:
Avaliación da sustentabilidade e comunidade enerxética
Acción 1 | Universidade de Santiago de Compostela e Universidad Pablo de Olavide de Sevilla
O proceso de transición cara a modelos de xestión multifuncional dos montes veciñais precisa da existencia de instrumentos de avaliación das accións que poidan ser utilizados polas comunidades para a toma de decisións informadas. O Laboratorio formula un modelo de avaliación participativo no que as comunidades están presentes, xunto aos equipos das universidades, na recollida de información e no tratamiento dos resultados, mediante a posta en marcha de procesos participativos.
Incremento do valor engadido ao territorio
Accións 2 e 3 | Plataforma pola Defensa do Monte
Estas liñas de acción teñen como obxectivo poñer en produción espazos infrautilizados ou en estado de abandono, mediante a eliminación de especies invasoras, a introducción de gando, a realización de plantacións diversas e o reforzo de infraestruturas de protección contra incendios. A continuación, promoverase o aproveitamento e transformación de materias primas en produtos valorizados mediante o fomento da innovación, a creación de emprego e a formación.
Circularidade e biodiversidade
Acción 4 | Universidade de Santiago de Compostela
A través da rehabilitación de solos e o fomento da biodiversidade nos montes comunais, esta liña de acción busca fortalecer a súa capacidade de captura de carbono e promover a saúde e resiliencia dos ecosistemas. Durante estes dous anos, o proxecto traballará na mellora da fertilidade dos solos mediante enmendas basadas en residuos e subproductos, así como no estudo do seu potencial para a comercialización de créditos de carbono mediante unha xestión forestal mellorada.
Innovación comunitaria
Acción 5 | Fundación Montescola
O proxecto profundizará na súa integración nas dinámicas sociais locais, implicando directamente ás comunidades participantes. Mediante programas de formación, voluntariado e educación ambiental, o Laboratorio buscará capacitar e empoderar ás comunidades, implicalas na xestión activa do territorio, e sentar as bases para unha maior conciencia ambiental ligada ao territorio por parte dos máis novos.
Comunicación e gobernanza
Accións 6 e 7 | Fundación RIA
Transversalmente, a acción de divulgación e comunicación do proxecto traballará por sensibilizar e mobilizar á comunidade local e ao resto da ciudadanía para entender, valorar e participar activamente no desenvolvemento e a implementación dunha bioeconomía sustentable e resiliente. Do mesmo xeito, garantizarase a gobernanza efectiva do proxecto, coordinando as accións e facilitando a colaboración entre todos os actores e partes interesadas.
